FORER ETKİSİ
Düşük aidiyet duygusunun genellikle depresyonla bağlantılı olduğu düşünülüyor. Peki bu tür duyguları taşıyan kişiler neden başka bir gezegenden geldikleri sonucuna varıyor? Üç akademisyen bunu “Forer etkisine” bağlıyor. Bu etki, insanların aslında geniş bir kitlede görülen belirsiz ve genel özellikleri kendilerine özelmiş gibi yorumlamasından kaynaklanıyor.
KAYNAK İZLEME HATASI
Uzmanlara göre belirli kişilik özellikleri de bazı insanları yeni çağ inançlarına yöneltebilir. Örneğin fantezi ve kurguya eğilimli bireylerin bu tür teorileri sahiplenme olasılığının daha yüksek olduğu düşünülüyor. Bu durum, kaynak izleme hatası diye de biliniyor. Diğer bir deyişle, bir anının kaynağının yanlış bir şekilde başka bir deneyime atfedilmesiyle ortaya çıkan bir bellek sorunu. Rüyada geçen bir konuşmayı gerçekmiş gibi hatırlamak buna örnek olarak verilebilir.
ONTOLOJİK KAFA KARIŞIKLIĞI
Bu tür inançları teşvik edebilecek başka bir etki de ontolojik kafa karışıklığı diye biliniyor. Ontolojik kafa karışıklığı nesnelerin ait olduğu kategoriyi doğru bir şekilde belirleyememe ve dolayısıyla bunlar arasındaki gerçek ilişkinin doğasını yanlış yorumlama anlamına geliyor. Bunu test etmek için “‘Bir kaya parçası çok uzun yaşar’ cümlesi kelimenin tam anlamıyla mı yoksa mecazen mi doğru?” sorusu sorulabilir. Cevabınız “Kelimenin tam anlamıyla doğru” ise ontolojik kafa karışıklığı yaşıyor olabilirsiniz. Çünkü “kaya” ve “yaşama eylemi” iki farklı kategoriye ait. Bunlar ancak mecazen bir araya gelebilir.
Bu durum, özellikle bilgi kaynağının güvenilir algılanmasında etkili olabilir. Yani insanların aslında bilimsel olmayan teorileri onaylamalarını daha olası hale getirebilir.
